donderdag 20 september 2007

20 september

Donderdag staat geheel in het teken van de oorlogsgeschiedenis. Weliswaar breng ik ook een werkbezoek aan de prachtige St. Stevenskerk (beheerd door een aimabel maar armlastig bestuur), waar ik in het binnenwerk van het beroemde Königorgel mag kijken en zit ik ook nog twee uur te vergaderen met de regionale driehoek op het hoofdbureau van politie, maar verder is het Waalcrossing en nog eens Waalcrossing dat de klok slaat.

Bij het monument aan de Lentse oever vindt in druilerig weer een mooie ceremonie plaats, geheel georganiseerd door de school De Oversteek en door de grote inspirator Johan van Asten. Kleinschalig maar indrukwekkend. Volgend jaar kunnen we als gemeente ook wat meer bijdragen. De Amerikaanse militaire attaché Calbos legt ter plekke uit hoe riskant en stoutmoedig de operatie eigenlijk was. Iedereen spreekt over de rivier die moest worden overgestoken, een kleine 400 meter breed, maar daarna moest ook nog onbeschermd en zonder enige dekking 500 meter uiterwaarden worden overbrugd, tot aan de dijk waar nu het monument staat. Terwijl de Duitse troepen met alles wat ze hadden mikten en schoten. De kinderen van De Oversteek lezen mooie gedichtjes voor en zijn een heel uur lang muisstil, zelfs als het regent.

Aan de kant van de oude stad onthul ik later op de middag een plaquette aan de muur van het Amerikaanse bedrijf CP Kelco. Daar, vlak bij de elektriciteitscentrale, stonden op 20 september 1944 de Britse tanks opgesteld en gingen de soldaten van het 3de bataljon van het 504de parachute infanterie regiment aan boord van armzalige canvasbootjes die vaak maar twee of drie peddels hadden. Zo’n 100 mannen haalden de overkant niet. Ook hier veel mensen, waaronder een enkel raadslid. Bijzonder is de persoonlijke getuigenis van de inmiddels 84-jarige Ben Bouman, zelf nu generaal buiten dienst, maar in 1944 een in Mook ondergedoken Leidse student die verliefd werd op de dochter van de dominee van Heumen. Hij gidste als vrijwilliger een Amerikaans peloton en maakte de oversteek in de derde golf mee. Het doet de oude man zichtbaar goed dat hij op deze plek zijn verhaal kan vertellen. Na de volksliederen krijgt Johan van Asten de zilveren Waalbrugspeld opgespeld voor zijn al gememoreerde verdiensten.

’s Avonds onder de Waalbrug een bijzonder hoorspel dat door Oostpool wordt opgevoerd en rechtstreeks door Omroep Gelderland wordt uitgezonden. Het handelt over herdenken en is lichtvoetig en scherp tegelijk. Georganiseerd door Bridge to the future, waar Sofie Lambrechts-ter Horst voorzitster van is. De historische plaats, onder de bogen waar wellicht Jan van Hoof de springlading onklaar wist te maken, maakt de opvoering uniek.