Dames en heren,
De dichter Ramsey Nasr schreef onlangs een gedicht met een prachtige titel die op Godfried Bomans was geïnspireerd: “Ik wou dat ik twee burgers was, dan kon ik samenleven”. Nasr mag wat mij betreft zó Dichter des Vaderlands worden.
Dáár gaat het om in onze stad: niet naast maar mèt elkaar samenleven. Dat is een voorrecht, dat er anderen zijn om samen een gemeenschap mee te vormen,
dat er in een stad als Nijmegen mensen vorm geven aan die gemeenschap door zich in te zetten, door een hand naar elkaar uit te steken. Een brug te slaan naar anderen.
Laat dat mijn oprechte nieuwjaarswens zijn: ik wil dat we met ruim 160.000 burgers zijn die samen willen leven, die dat niet alleen als plicht zien, maar vooral als een voorrecht, als een bevoorrechte mogelijkheid om onze eigen toekomst met anderen, met elkaar, vorm te geven.
Dames en heren,
Een heel gelukkig en voorspoedig Nieuwjaar voor u allemaal! Voor u èn voor alle Nijmegenaren die hier vanavond niet zijn, maar net zo goed samen met ons de Nijmeegse gemeenschap vormen. De vaders bijvoorbeeld die nieuwjaarsnacht in Hatert de straat opgingen om er op toe te zien dat hun kroost geen rottigheid uithaalde, de wijkbewoners en winkeliers van de Meijhorst die genoeg negatieve berichtgeving over hun buurt hebben gezien en nu gewoon een mooi jaar willen hebben, de Nijmegenaren die bij NXP werken en te horen kregen dat ze naar een nieuwe toekomst moeten omzien en toch vol goede moed blijven, de winkeliers in de binnenstad die samen voor het meest diverse winkelaanbod van Nederland zorgen, al die andere mensen die zomaar, zonder opdracht, zonder betaling, zonder lintje, elke dag voor andere mensen in onze stad zorgen: de mantelzorgers, de vrijwilligers die al die mooie dingen in de stad organiseren, al die mensen die zich inzetten voor mensen in nood elders, bv. de stadsgenoten die zich verenigen in Nijmegen4KidsRights met projecten in Zuid-Afrikaanse townships: ik wens jullie allemaal een prachtig 2009.
En dat zeg ik ook in het bijzonder tegen de politiemensen en de brandweerlieden die afgelopen jaarwisseling opnieuw paraat waren, de vuurtjes en de relletjes in de kiem smoorden en soms gewoon grote risico’s liepen, gelukkig Nieuwjaar en dank jullie wel!
Ik vind het nog steeds niet normaal dat we in Nederland met zoveel vernielzucht en geweld het nieuwe jaar ingaan en hopelijk u ook niet, want het ìs niet normaal. Alleen al dat we opgelucht ademhalen dat ’t niet echt de hand is gelopen, geeft te denken. Ik zie gelukkig wel in Nijmegen allerlei goede initiatieven van echt burgerschap. Die vaders in Hatert die ik noemde, en jongens die hun Cruyffcourt zelf beschermen, winkeliers en ook mensen van de gemeente, politie en van welzijnsinstellingen die net dat extra beetje gaven, waardoor het in Nijmegen, met een enkele uitzondering, relatief goed is gegaan.
De inspanningen hebben zin gehad.
2008
Beste Nijmegenaren,
Het was een mooi jaar dat we achter ons hebben gelaten. Je moet nooit te lang achterom kijken, want het gaat ook in de oudste stad van Nederland om morgen en niet om gisteren. Maar in 2008 hebben we juist gezaaid voor morgen, voor een toekomst die een beetje crisisbestendig is.
Ik moet natuurlijk een beetje consistent zijn, want vorig jaar zei ik dat eerste plaatsen erg relatief zijn en dat je met veel tweede plekken juist allround kampioen van het algemeen klassement kan worden. Maar ja, ik noem nu toch maar even:
- beste diverse winkelaanbod van Nederland in onze eigen binnenstad
- het beste café van Nederland (Jos) èn de beste Bed&Breakfast
- de beste schooldebaters op het Stedelijk Gymnasium
- de beste student van het land hier op onze universiteit
- de beste innovatieve zorgmanager in de persoon van Emile Lohman van het RUMC,
- de beste poptempeldirecteur in Toine Tax
- het grootste sportevenement van het land met de Vierdaagse marsen en
- het grootste en succesvolste evenement van Nederland met de Vierdaagsefeesten.
Ik ben inmiddels al weer twee jaar uw burgemeester en mijn hele familie weet natuurlijk al heel lang dat je nek hìer zit, en 'NEC in je hert', maar dat weet inmiddels ook half Europa. Ik zeg het nog maar eens een keer: wat zijn wij trots op Mario’s mannen! Ik geloof dat er echte hardcore fans zijn die de UEFA-finale in Istanbul al in hun agenda hebben genoteerd, je weet maar nooit. In ieder geval heeft NEC op nationaal èn Europees niveau voor geschiedenis gezorgd. Voor Nijmegenaar van het jaar komt Mario Been niet in aanmerking, al zou ik hem persoonlijk graag als inwoner inschrijven. Maar als Rotterdammer van 2008 zou hij volgens mij hoge ogen gooien!
Ik zei op deze plaats een jaar geleden dat het goed ging met Nijmegen en het gaat nog steeds goed. Het aantal bijstandsgerechtigden was nog nooit zo laag, met onze maakindustrie gaat het goed, de kennisinstituten zoals de Hogeschool Arnhem-Nijmegen en de Radboud Universiteit doen het uitstekend, zowel in onderwijs als onderzoek (ik noem de Spinozapremie voor professor Theo Rasing), drie topziekenhuizen presteren op nationaal en zelfs internationaal niveau, onze festivals, culturele evenementen en instellingen zoals het Gebroeders van Limburgweekend, Doornroosje, Lux en het nieuwe Mariken Winterfestival trekken enthousiast publiek, het Joris Ivensarchief hebben we behouden, het Valkhofmuseum trok dit najaar de miljoenste bezoeker en we hebben al 25 jaar een fantastische Zevenheuvelenloop. Ook met de veiligheid van de stad ging het grosso modo de goede kant op.
Nijmegen is een stad met een groots verleden en een onbegrensde toekomst, kortom Altijd Nijmegen. Wij zijn allemaal trots op onze stad en we hebben geen aparte partij nodig om ons daaraan te herinneren!
Crisis
Het gaat nog steeds goed met Nijmegen, maar of dat zo blijft, hebben we niet alleen maar in eigen hand. De economische recessie treft ons allemaal, we hebben geen stadspoorten die we dicht kunnen doen. We maken ons natuurlijk zorgen over het behoud van belangrijke bedrijven als NXP en Wegener/De Gelderlander. Natuurlijk zullen individuele ondernemers en werknemers de gevolgen van de recessie ondervinden. De gemeente staat klaar om te helpen waar dat nodig is, bijvoorbeeld in de begeleiding van werk naar werk en van scholing naar omscholing.
Maar ik zou willen zeggen: we moeten ons niet laten leiden door doemdenken en negativisme. Laten we positief zijn, optimistisch en zelfverzekerd!
Daar hebben we ook alle reden toe. Nijmegen heeft een sterk sociaal en economisch fundament en daar moeten we vooral niet zelf aan twijfelen. Veel van onze bedrijvigheid en werkgelegenheid zit in sectoren die niet als eerste worden getroffen door de crisis, zoals de gezondheidszorg en de kennisoverdracht. Dat is dus winst. Bovendien is in economisch mindere tijden innovatie van het grootste gewicht; Nijmegen heeft daar alle ingrediënten voor in huis: onderzoeksinstituten, technologiebroedplaatsen en een hoogopgeleide bevolking.
Hoe moeilijk dat soms ook lijkt, juist in slechter weer moeten we door de voorruit kijken, naar nieuwe wegen en bestemmingen, nieuwe kansen. Het gemeentebestuur kan die niet zomaar creëren, maar we kunnen wel ons steentje bijdragen.
De ambities voor een ongedeelde stad met bruggen naar iedereen blijven onverminderd nodig, het college gaat daar natuurlijk mee door. De infrastructurele projecten met de nieuwe Stadsbrug voorop, mogen geen vertraging oplopen, integendeel zou ik zeggen. Waar we kunnen, zullen we juist, tegen de trend in, moeten durven versnellen of extra investeren en het Rijk en private partijen daarin mee moeten nemen. De investeringen in de stad moeten op peil blijven, - een stad zonder hijskranen is een dode stad – en als overheid kunnen we daarin veel doen; we hebben de financiële mogelijkheden en er is consensus over de projecten: de brug, Doornroosje, parkeergarages, scholen, Waalfront, zwembad Oost. Aan de slag!
Een voorbeeld in dit kader is de beperkte hotelaccommodatie in Nijmegen. Dat remt ons nu al in de ontwikkeling van de congresmarkt en in de toeristische kansen. Juist nu moeten we er alles aan doen om die achterstand in te lopen. Het gemeentebestuur bouwt geen hotels, maar kan wel actief stimuleren. De Wedren is bijvoorbeeld een prachtige locatie, ik daag de hotelsector uit om met goede plannen te komen. Er valt een wereld te winnen, voor de branche, maar ook voor de gehele stad.
Ik noem ook een kennisintensieve sector waar om heel veel redenen in moet worden geïnvesteerd: klimaat en duurzaamheid. Het is geen luxe om daarin voorop te willen lopen, het is noodzaak. Maar van die noodzaak kunnen we misschien ook een economische deugd maken. Kunnen we Nijmegen niet koploper maken, een centrum van klimaattechnologie en duurzaamheid maken, dat ook economisch rendabel is? Dat zou goed passen bij het economisch profiel dat Nijmegen wil hebben. Als kern van Health Valley, met het Topsport- en Innovatiepark, als stad van technologische vooruitgang. Daar past de actieve ontwikkeling van de Novio Techcampus bij Fiftytwodegrees bij, de verdere ontwikkeling van de Beta-faculteiten van de universiteit en de uitstekende keuze die de HAN heeft gemaakt om zijn technologie-opleidingen in Nijmegen te concentreren. Nijmegen als stad van innovatie, kennis en technologie, dat is een duurzaam profiel, kortom: Altijd Nijmegen!
Het wordt de volgende jaren misschien niet altijd even gemakkelijk, maar wel uitdagend. De gemeenteraad en het college gaan nu hun laatste volle jaar in en krijgen te maken met tegenwind die we lang niet meer gewend zijn. Er wordt een extra beroep gedaan op onze creativiteit en bestuurlijke kracht. Ik ben er van overtuigd dat gemeenteraad en college, met behoud van ieders verantwoordelijkheden, eendrachtig zullen samenwerken. Het doel is dat de gemeente in moeilijke tijden niet een belemmerende factor voor verandering en vernieuwing wordt, maar juist een partner in voortvarendheid en effectiviteit. Daar hebben de ondernemers, de werknemers, de burgers recht op! Ik roep alle partijen op, coalitie èn oppositie, om samen voor dat uitgangspunt te kiezen en nog eens kritisch te kijken naar belemmerende factoren, zoals onze regelzucht die particulier initiatief soms hindert en onze eigen soms zo trage procedures.
Onze gemeentebegroting is op orde en dat zal natuurlijk zo moeten blijven. Maar we moeten er wel voor zorgen dat geld dat we begroot hebben (bijvoorbeeld voor investeringen), niet op de plank blijft liggen. Dat valt niet uit te leggen. In tijden van particuliere schraalheid, zijn collectieve bestedingen noodzakelijk. Daarom zou het ook zeer onwenselijk en onverstandig zijn als het Rijk voor 2010 bezuinigt op de gemeenten. Minister Bos is pas een held als hij niet alleen de bankwereld overeind houdt, maar ook de collectieve bestedingen, te beginnen bij de gemeenten!
Buren
Dames en heren,
Ik zei al: we hebben geen stadspoorten meer en dus ook geen stadsmuren. Onze economische, sociale en culturele toekomst speelt zich niet alleen op het grondgebied van Nijmegen af. Alles hangt af van samenwerking over de grenzen heen, zelfs de landsgrenzen. Onze bestuurlijke organisatie mag die samenwerking niet hinderen. Maar het heeft ook niet zoveel zin om, zoals mijn collega van Maastricht deed, te pleiten voor grootscheepse veranderingen en de vorming van megagemeenten. Dat is een recept om iedereen op de kast te krijgen.
Wij zullen moeten werken met de vormen die we hebben: gemeenschappelijke regelingen, stadsregio, provincie en Euregio. Ik vind het van het grootste belang dat in al die vormen Nijmegen en Arnhem als buursteden intensief samenwerken en afstemmen. We hebben ieder onze eigen identiteit, natuurlijk, maar samen hebben de steden ook een bepalende kleur voor de hele regio. Het gebied tussen Rijn en Waal wordt in de komende jaren steeds meer onderdeel van een grootstedelijke agglomeratie met als zwaartepunten de beide steden. Dat vraagt om samen optrekken en kijken waar we elkaar kunnen versterken en compenseren, natuurlijk ook in goed overleg met de andere betrokken gemeenten. Een eerste stap zetten we door te onderzoeken of we ons gezamenlijk kunnen kandideren voor Culturele Hoofdstad van Europa 2018. Ik zie dat echt als een eerste stap, want er is zoveel dat ons meer kan binden, denk aan bedrijvigheid, toerisme, culturele voorzieningen (hìer de oudste stad, dààr de geschiedenis van de rest van het land), opleidingen en maatschappelijke voorzieningen. Goed nabuurschap is wat mij betreft een prima voornemen voor 2009 en dat geldt natuurlijk ook voor onze directe buurgemeenten.
Veiligheid
Dames en heren,
Als burgemeester, korpsbeheerder van de politie en voorzitter van de veiligheidsregio Gelderland-Zuid heb ik mij het afgelopen jaar natuurlijk druk gemaakt over de veiligheid in de stad en de regio. Ik ben blij dat het kabinet heeft besloten dat we regionale politie houden en geen nationaal korps krijgen, dat zou een ramp zijn geweest voor het lokale en regionale veiligheidsbeleid. Ik blijf mij nog wel zorgen maken over de centralisatietendens in de politiezorg. Zeker de minister van Binnenlandse Zaken zou toch moeten weten dat als Den Haag het voor het zeggen heeft, het echt niet beter gaat.
In Nijmegen gaat het met uw veiligheid over de hele linie goed en dat wil ik in 2009 graag zo houden. Politie, brandweer, bureau toezicht, de afdeling Veiligheid en heel veel burgers hebben daar aan bijgedragen. De overlast die we in enkele wijken hebben gehad van jongeren, wordt stevig aangepakt, repressief waar dat nodig is en preventief waar dat kan, het Veiligheidshuis wordt binnenkort geopend en we gaan van start met zg. Veilige Wijkteams waarin politie, toezicht en de buurt samenwerken.
Het gedrag van een aantal jongeren bij het winkelcentrum Meijhorst liep in september de spuigaten uit. De openbare ordemaatregelen die ik heb genomen, zorgden voor de nodige discussie. Prima, zeg ik, dat mag en dat moet ook, want geen maatregel en geen bestuurder is perfect en zeker deze burgemeester niet. Maar van even groot belang vind ik dat het in Meijhorst nu weer rustig is. En dat we een open debat hebben over de bovenmatige bijdrage die jongens van Nederlands-Marokkaanse achtergrond aan de straatoverlast leveren. De betrokkenheid die de Marokkaanse gemeenschap laat zien om dit probleem aan te pakken, is fantastisch, daar moeten we het echt in de toekomst van hebben.
Slot
Dames en heren,
We hebben in 2009 veel om bij stil te staan: de Vrede van Nijmegen 330 jaar geleden, het februari-bombardement van 65 jaar geleden, Market-Garden en de bevrijding van onze stad. We krijgen ook weer geweldige evenementen, feesten en mega rockconcerten, een nieuw festival voor de korte film, teveel om op te noemen. Het prachtige oudste huis van de stad, het Besiendershuis aan de Waalkade, zal vanaf dit jaar ‘artists in residence’ herbergen, schrijvers, kunstenaars en geleerden met een bijzondere binding met Nijmegen. Ook zo laten we het verleden terugkeren in de hedendaagse cultuur. Misschien is de schrijver A.F.Th. van der Heijden wel één van de eerste artists in residence in het Besiendershuis. In ieder geval heeft hij toegezegd om een novelle over de Vrede van Nijmegen te gaan schrijven!
Ik heb in 2008 bij tal van Nijmegenaren aan de eettafel mogen aanschuiven. Elke paar weken hoorde ik de verhalen van de stad en soms ook de klachten. In Lent, de Goffert, Oost, Hatert, Zwanenveld, Nijmegenaren van oudsher of wat nieuwer en met tal van kleuren. Zo leer je als burgemeester je stad pas echt kennen. In 2009 ga ik daar graag mee door. Al die mensen wier uitnodiging ik helaas moest afslaan, zijn vanavond in het stadhuis mijn gast geweest, al heb ik dan niet zelf gekookt. En gelet op mijn kookkunst, was dat maar goed ook. Dank voor uw betrokkenheid bij uw burgemeester!
Tot slot: vorig jaar kondigde ik de verkiezing van de Nijmegenaar van het jaar aan. Ik kan er een heleboel verzinnen die voor die eretitel in aanmerking komen, u ook. Maar een onafhankelijke stadsjury heeft dat werk voor ons gedaan. De genomineerden behoren alle drie tot het beste dat Nijmegen te bieden heeft, sociaal, wetenschappelijk, cultureel, ik ben trots op hen alle drie, wie er dan ook uiteindelijk wint.
We gaan het zo meteen horen, maar eerst gaan we genieten van een fenomenale jazz-zangeres van Nijmeegse bodem. Zij trad op met de grootste namen uit de internationale jazzwereld en ze geniet bekendheid van Nijmegen tot Japan. Dames en heren: Fay Claassen!