zondag 25 februari 2007

21 tot en met 25 februari

Deze week, na het carnaval, kon ik nog een paar daagjes vrijaf nemen. Wel was ik natuurlijk aanwezig bij de herdenking van het bombardement op Nijmegen, nu 63 jaar geleden. Ik vertelde er laatst over aan een Haagse bekende. Die was diep onder de indruk van de 800 doden, de vele gewonden, de binnenstad die in puin lag, de ingestorte St Stevenstoren. Hij vroeg zich af hoe het kwam dat het vergissingsbombardement op de Haagse wijk Bezuidenhout, op 3 maart 1945, zoveel bekender was. Daar kwamen 500 mensen om, toen door een navigatiefout Britse bommenwerpers de V2-installaties misten en in plaats daarvan een woonwijk bestookten. Hij heeft gelijk. Burgemeester De Graaf tijdens zijn toespraak bij de herdenking van het bombardement in Nijmegen, 22 februari 2007

Ik weet het niet. Nijmegen heeft te lang dit dramatische stukje van onze geschiedenis willen wegdrukken. Het is goed dat we dat nu niet meer doen en de aandacht schenken die de slachtoffers, hun nabestaanden en de stad van toen verdienen. Die stukgeslagen stad van toen heeft natuurlijk ook onze stad van nu beïnvloed, de geschiedenis maakt deel uit van onze toekomst. De historie van hoe Nijmegen de dag van 22 februari 1944 heeft verwerkt, wordt nu onderzocht door de Radboud Universiteit.

Het was in ieder geval dit jaar een mooie en sobere herdenking. Prachtige muziek, mooie teksten en honderden mensen. De Amerikaanse Chargé d’affairs Chat Blakeman vertelde over zijn eigen, pas overleden, vader die als 19-jarige boven Europa bombardementsvluchten uitvoerde. Hij was niet betrokken bij de fatale vergissing van Nijmegen, maar het had ook hem kunnen overkomen. Ik vond het ontroerend. Na afloop sprak ik onder meer met een oud-verzetstrijder, die indertijd nog de Britse tanks over de Waalbrug zag rijden.

donderdag 22 februari 2007

Toespraak: Herdenking bombardement Nijmegen

Deputy Chief of Mission, US Ambassy, Mister Blakeman, Colonel Calbos, dames en heren,

‘Het verdriet stortte neer op de stad,
hartuithakkend verdriet om het hart
en de ziel en de tijd van de stad; vuur
sprak in tongen over de zeven honderden
en tegen de verslagenen na de bijlslag
'Nu is jullie tijd niet meer bij jullie'.
Leeg vlogen de drakenwagens verder
van onze vrienden; rouwend grijs en geel
na de luchtaanval, viel het licht neer,
voorgoed gedoofd leek 't, verstomden’

De dichter H.H. ter Balkt beschrijft in zijn gedicht ‘Na de luchtaanval’ hoe op 22 februari 1944, om twee minuten voor half twee, de tijd stil stond in Nijmegen. Op 22 februari, twee minuten voor half twee, is Nijmegen sindsdien voor altijd even stil. De stad werd op die dag geraakt door Amerikaanse bommenwerpers. Bijna 800 mensen kwamen om. Grote delen van de oude binnenstad werden verwoest. In luttele minuten tijd raakten de bommen niet alleen het centrum van de stad, zij sloegen kraters van onherstelbare schade en verdriet in de harten van vele duizenden Nijmegenaren.
22 Februari is een dag van namen en herinneringen. Van Nijmegenaren die gewond raakten. Van nabestaanden, klasgenoten, buren of vrienden die dierbaren verloren. Het is ook een dag van bijzondere verhalen. Over mensen die door stom toeval ontsnapten aan de dood, over helden die met gevaar voor eigen leven mensen redden. Maar het is vooral een dag van droevige verhalen.
Mijn voorgangers hebben ieder jaar ooggetuigen geciteerd die indrukwekkend beschrijven hoe de bommen vielen en het stadscentrum in een brandende puinhoop veranderden. Hoe machtige iconen van de stad, als de Sint-Stevenstoren en het station, zomaar verdwenen.
Maar in al dat grote geweld was ook sprake van talloze kleine tragedies die het toch al zo trieste verlies van levens nog pijnlijker maakten.
Bouwien Huisman, een vrijwilligster in de veilinghallen waar slachtoffers werden geïdentificeerd, beschreef dat treffend in het tv-programma Andere Tijden. ‘Er was een man die tegen mij zei: "Zuster, hier zijn de ring en de bril van mijn vrouw, ik zou graag in de kist willen kijken". Ik zei: "Nou meneer, doet u dat nou maar niet. Herinnert u zich uw vrouw liever zoals u haar voor de laatste keer gezien hebt." En toen keek hij me aan en zei: "Ja maar dat is juist zo vreselijk, we zijn met laaiende ruzie uit elkaar gegaan, ze smeet de deur dicht en ging terug naar haar moeder".’
Vandaag staan we opnieuw stil bij al die grote en kleinere drama’s. Decennialang is er weinig aan herdenkingen van het bombardement gedaan. Misschien omdat Nijmegenaren zich geen raad wisten met de fout van de Amerikaanse piloten. Van échte boosheid op de Amerikanen is hier nooit sprake geweest. Het bombardement was een vreselijke tragedie, maar wel een vergissing. De Amerikanen werden zes maanden later bij de bevrijding van de stad dan ook met open armen ontvangen. De Duitse propaganda naar aanleiding van het bombardement ten spijt. De reactie van de Nijmegenaren was overwegend: het is oorlog, dit gebeurt nu eenmaal. Dit kun je onze bevrijders niet verwijten. Burgemeester De Graaf tijdens zijn toespraak bij de herdenking van het bombardement in Nijmegen, 22 februari 2007
Maar mede daardoor is het verwerkingsproces voor velen moeizaam verlopen. Honderden mensen hebben er lang niet over gepraat. Bovendien moest direct na het bombardement alle energie in de wederopbouw van de stad worden gestoken. De Nijmegenaren richtten zich liever op iets constructiefs. Er was geen tijd voor omkijken. Over het drama van Nijmegen is jarenlang gezwegen, maar het is nooit vergeten.
I therefore appreciate very much that the American Embassy, on behalf of the American people, has again accepted the invitation to be present today at the commemoration. I’m very happy that the embassy has deputised Minister-Counselor Chat Blakeman, because after more than sixty years it is time to commemorate together all of the suffering that the Second World War brought about.
Het gemeentebestuur beloofde u een paar jaar geleden dat de stad er alles aan zou doen om na te gaan of er nog meer waarheid is dan wat de onderzoeken tot op heden hebben opgeleverd. Dat heeft geleid tot verschillende publicaties en een onderzoek. Bovendien doet de Radboud Universiteit Nijmegen nu onderzoek naar de wijze waarop de dramatische gebeurtenis van 22 februari 1944 door de bevolking is verwerkt. Volgend jaar komt dit onderzoek beschikbaar.
Als tussenstap lanceert de universiteit vandaag een website. U kunt daar terecht met vragen en informatie over het bombardement en over de oorlogsverwoestingen in de periode 1944/45. Deze site kan uitgroeien tot een soort digitaal monument. Een monument dat helpt om de ‘weggedrukte’ ramp de juiste plaats in de geschiedenis te geven.
De pijn van het verlies zal altijd blijven, maar voor de geschiedenis van de stad, voor de historici, maar vooral voor de nabestaanden is het van belang dat alle facetten van het verhaal aan het licht komen. Of zoals Johannes van Ballegooy het zegt in het boek ‘De pijn die blijft’: ‘Nijmegen verloor zijn hart, maar wij waren onze dierbaarste familieleden kwijt’.
Ik wens u deze dagen kracht om uw verdriet een plaats te geven.

zondag 18 februari 2007

16 tot en met 18 februari

Het carnaval is begonnen! Vrijdag heb ik nog een bijeenkomst in Millingen aan de Rijn van de burgemeesters van Nijmegen en omgeving, maar ’s avonds begeef ik mij al in de wereld van narren en narrinnen. Eerst een “captainsdiner” (dwz. hutspot, zuurkool en boerenkool) in de grote zaal van de Vereeniging en daarna het Hofbal in de bovenzalen. Ik mag Prins Johan I assisteren bij de ridderslag van oud-wethouder en carnavalist Joop Tettero. Joop Tettero heeft een onderscheiding ontvangen tijdens het carnaval 2007 in Nijmegen.
Zaterdag heb ik mijn prille gezag als kersverse burgemeester al weer af moeten staan aan de prins. Ik overhandig hem en jeugdprins Jaime twee gigantische sleutels en voer een beschaafde striptease uit: jasje en dasje worden voor de komende dagen verruild voor een heus clownspak met strik en bolhoedje. Burgemeester De Graaf tijdens het carnaval in februari 2007 in Nijmegen In die outfit tap ik zaterdagmiddag ook een stuk of 50 biertjes op de Blauwe Steen. Die traditie gaat terug tot 1976, toen mijn vader namens de gemeente een vat liet aanslaan en verordonneerde dat iedereen die daar op dinsdag langs kwam en een bierglas bij zich had, ‘gemeentepils’ mocht drinken. Nu is het op zaterdag en de glazen zijn plastic bekers geworden, maar de geest is nog steeds dezelfde.
’s Avonds ook nog samen met wethouder Hannie Kunst onder begeleiding van de voorzitter van de Stichting Openbaar Carnaval Nijmegen een rondje Knotsenburg gedaan in vol carnavalsornaat. Behangen met alle mogelijke onderscheidingen en met een beschaafd aantal biertjes op loop ik aan het einde van de avond terug naar huis. Diezelfde onderscheidingen, een hele ijzerwinkel als je het zo ziet, draag ik zondagochtend ook op mijn clownspak bij de carnavalsmis in de Molenstraatkerk en daarna op het bordes voor het stadhuis als de optocht voorbij komt. Machteld en ik zien voor de eerste keer in lange tijden weer hoe creatief en nijver Nijmegenaren tijdens de carnaval zijn. Veel schitterende wagens komen uit Lent en ook dat is al heel lang traditie.

donderdag 15 februari 2007

12 tot en met 15 februari

Deze week begint vrolijk. Een kleuterklas van de Muze-school zit maandagochtend opgewonden in de Raadszaal op mij te wachten. Ze doen een project over macht. Nou is de burgemeester eigenlijk een bestuurder zonder veel macht, maar dat ga ik de kleintjes maar niet uitleggen. Ze hebben allemaal leuke vragen bedacht en, nog leuker, lieve wensen voor mij van het type: ik hoop dat u gelukkig bent en dat u mag trouwen. De kleuterklas van de Muze brengt een bezoek aan burgemeester De Graaf in de raadzaal
’s Avonds spreek ik in het kader van mijn ‘kennismakingsronde’ met verschillende raadsfracties: SP, D66 en Nijmegen Nu. Per fractie loopt het gesprek anders en dat tekent de verschillen in personen en politieke cultuur.
Dinsdag was de dag van de waarheid voor veel politici die “genoemd”werden. Nijmegen zit een beetje mee aan tafel in Den Haag: Guusje ter Horst trok een ja, Paul Depla een nee. Ik heb mijn voorgangster natuurlijk gelijk gesms’t en bloemen laten sturen. Het is een prachtige baan, minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, er valt veel te doen en Guusje heeft er zowel de kwaliteit als de bestuurlijke ervaring voor. Ik heb haar later in de week ook nog aan de telefoon; net zoals zij mij voor Nijmegen nog een paar adviezen gaf, kan ik nu een enkele tip teruggeven. Bijzonder dat zij naar het departement gaat dat ik zo goed ken en dat ik inmiddels op haar Nijmeegse stoel zit.
Aan het eind van de dinsdagavond zijn niet alleen de ministers maar ook de staatssecretarissen van de PvdA bekend. Paul Depla zit er niet bij en dat zal pijn doen. Een geheide kandidaat die de landelijke programmacommissie van zijn partij trok en al heel lang de aandacht trok als het schoolvoorbeeld van het nieuwe “wethouderssocialisme”. Maar ja, de politiek is onvoorspelbaar. Uit eigen ervaring weet ik hoe aan de onderhandelingstafel het passen en meten is met zetels, portefeuilles, man/vrouw-verdeling, jong/oud, binnen- en buitenstaanders. Erg jammer voor Paul, jammer ook voor Den Haag. Maar wel prettig natuurlijk voor Nijmegen dat hij aan de tafel in onze eigen Trêveszaal blijft zitten.
Dinsdag is overigens ook de dag van het bezoek van het college aan de wijk Malvert. De recente onrust in de maisonnettebuurt door brandjes en een mishandeling domineert het gesprek met de wijkbewoners niet. Wel de toekomst van het winkelcentrum, waar vooral oudere bewoners zich zorgen over maken.
Woensdag breng ik een werkbezoek aan de Hogeschool Arnhem Nijmegen in het prachtige gebouw aan de Kapittelweg. Burgemeester De Graaf op werkbezoek bij de HAN Ik ben er jaloers op hoeveel faciliteiten studenten tegenwoordig ter beschikking staan. Het HAN-expertisecentrum voor Sport en Gezondheid SENECA biedt spontaan aan het voltallige college te screenen op gezondheid en leefstijl. In het jaar van Nijmegen – Gezonde Stad zal het college er aan moeten geloven. Ik weet al wel zeker dat het advies aan mij zal zijn iets meer bewegen en iets minder eten…
In het kader van het Gelders Stedelijk Ontwikkelingsbeleid maken deze woensdag tientallen wethouders, burgemeesters, raadsleden, statenleden en ambtenaren uit alle gewesten van Gelderland wandelingen door de Nijmeegse binnenstad. Ze laten zelfs ballonnen op. Ik loop samen met mijn Apeldoornse en Zutphense collega’s een stukje mee en ga daarna eten met Commissaris van de Koningin Clemens Cornielje. We praten natuurlijk over Gelderland en Nijmegen maar onze vroegere gezamenlijke Haagse verleden komt ook aan bod. Aansluitend mag ik in café Van Buren het Gelders studentendebat openen. Behoorlijk wat studenten komen op de provinciepolitiek af terwijl het toch echt Valentijnsdag is.
Donderdags onder meer in Beneden Leeuwen een oefening in het kader van de rampenbestrijding. Het gaat dan met name over hoe bestuurders, politie- en brandweercommandanten en ambtenaren met elkaar samenwerken als er echt iets aan de hand is. Heel nuttig en leerzaam.

zaterdag 10 februari 2007

5 tot en met 10 februari

Mijn tweede raadsvergadering duurde een stuk langer dan de eerste. Geen wonder, want nu stonden er twee grote politieke onderwerpen op de agenda, Koers West en de toekomst van de Vasim. Er waren ook nog wat mondelinge vragen. Dan is een vergadertijd van krap anderhalf uur, waarin ook nog veel onderwerpen formeel moeten worden vastgesteld, wel erg kort. Het liep dan ook een uurtje uit. Ik heb op zich niets tegen wat langer doorgaan, als de kwaliteit van het debat en van de besluitvorming daarmee wordt geholpen, maar dat lijkt niet altijd het geval. In dit soort debatten wil toch iedereen zijn zegje doen, ook al is alles al gezegd. De mensen op de publieke tribune beschikten gelukkig over genoeg zitvlees. Ik maakte mijn eerste fout door twee raadsleden van GroenLinks door elkaar te haspelen. De vraag blijft voor wie van de twee dat erger was.
Samen met wethouder Hannie Kunst mocht ik deze week ook Nijmeegse ondernemers toespreken in het kader van een avond van de Ondernemerssociëteit Regio Nijmegen. Een leuke avond, waar veel mensen op afkwamen. Ik hoop dat Hannie en ik duidelijk hebben gemaakt dat onze koers er een is van samenwerken en open communicatie. Werkgelegenheid wordt niet door ons maar door ondernemingen gemaakt en met z’n allen zijn wij verantwoordelijk voor een aantrekkelijk economisch en sociaal klimaat. Daarvoor hebben gemeente, ondernemers, opleiding- en researchinstituten, culturele en maatschappelijke instellingen elkaar hard nodig.
Een goed voorbeeld van een gezamenlijke inspanning voor economische groei is Health Valley. De voorzitter van het bestuur Jos Werner, die ik ook ken als invloedrijke CDA-senator in Den Haag, sprak daarover in een gezamenlijk interview voor TV Nijmegen. De Nijmeegse regio als centrum voor onderzoek en bedrijvigheid rondom gezondheidsvraagstukken spreekt mij wel aan. Nijmegen wil dit jaar niet voor niets een Gezonde Stad zijn. Dat moeten we dan overigens wel laten zien, ook aan onze eigen inwoners. Vandaar dat we deze week besloten om er een beetje vaart achter te zetten. Zo moet er in de tweede helft van dit jaar een groot evenement rond gezond leven plaatsvinden dat in beginsel voor alle Nijmegenaren openstaat.
Ik heb deze week nog zoveel meer gedaan. Burgemeester De Graaf op werkbezoek bij de brandweer Nijmegen Een werkbezoek aan de Brandweer Nijmegen onder meer en de verjaarsvisite bij mevrouw Roos Wientjes, die donderdag 8 februari 100 jaar was geworden. Ik mocht haar een zilveren strikje opspelden. Onvoorstelbaar dat zij in 1957 al net iets ouder was dan ik nu ben. Ook bracht ik een wijkbezoek aan de Wolfskuil en het Waterkwartier, op de fiets en midden in een sneeuwstorm. Het lijkt geen toeval dat het weer omslaat zodra ik op de fiets stap. Niettemin was het zeer de moeite waard, bijvoorbeeld het interview dat kinderen van het Nijmeegs kinderpersbureau afnamen in de sneeuw. “Wijkvader” Ruud de Vries zorgde later gelukkig voor warme koffie achterin zijn juwelierszaak in het Waterkwartier. Burgemeester De Graaf op wijkbezoek in Oud-West en krijgt een kop koffie bij juwelier Ruud de Vries
Bijzonder was ook dat ik deze week samen met de Amerikaanse ambassadeur Arnall op het terrein van CP Kelco uitleg kreeg van Emeritus pastoor Gerard Thuring van Breedeweg/Groesbeek over de heldenactie van soldaten van het 504de para infanterie-regiment van de 82ste Airborne Divisie. Precies op deze plek staken zij tijdens de operatie Market Garden in september 1944 met canvas bootjes de rivier over om de Waalbrug van de noordkant in te nemen. De ambassadeur en ik zijn beiden historisch zeer geïnteresseerd en onder de indruk van wat zich hier heeft afgespeeld. Binnenkort ga ik ook eens naar het Bevrijdingsmuseum in Groesbeek.
In vergaderingen in Den Haag en Utrecht over politie- en veiligheidsvraagstukken viel mij op dat iedereen er van uitgaat dat Guusje ter Horst over een kleine twee weken op het bordes van het paleis staat als de nieuwe minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Nu weet je het nooit met een formatie, maar mij zou het wel een goede keuze lijken. Nijmegen kan wel een warm hart in de ministerraad gebruiken en in Den Haag kan een beetje praktische bestuurservaring ook geen kwaad.

vrijdag 2 februari 2007

29 januari tot en met 2 februari

Je komt nog eens ergens als burgemeester van Nijmegen. Bij mooie bedrijven bijvoorbeeld. Dinsdag was ik met het voltallige college te gast bij Alewijnse, een prachtig familiebedrijf met een oude Nijmeegse historie. Overgrootvader Alewijnse was één van de grote elektriciteitspioniers van Nederland en het bedrijf is door zijn nazaten in die traditie voortgezet. Verbazingwekkend in welke markten Alewijnse actief is. Van de wereldzeeën tot de Albert Heijn om de hoek, overal is de installatietechniek van Nijmeegse oorsprong terug te vinden. Met directeur Dick blijk ik nog als scholier gehockeyd te hebben.
Ik ben deze week ook voor de eerste keer namens Nijmegen bij het overleg van de zgn. Antillianengemeenten geweest, een tiental gemeenten met een grotere Antilliaanse bevolking, waarvan een klein maar hinderlijk deel voor overlast zorgt. Voor Nijmegen blijkt dit overigens vergeleken met andere steden mee te vallen. We vergaderden in Rotterdam onder leiding van Ivo Opstelten. Samen met de Amsterdamse wethouder (en vermoedelijk toekomstige minister) Ahmed Aboutaleb heb ik gepleit voor stevige en vooral praktische onderwijsinspanningen op Curaçao. Wij steunen de ambitieuze plannen van de Antilliaanse onderwijsminister Leeflang, maar willen voorkomen dat die nog jaren op de plank liggen, terwijl ondertussen slecht opgeleide en gebrekkig Nederlands sprekende jongeren hun uitzichtloze toekomst in Nederland komen zoeken. Minister Rita Verdonk was er ook. Zij weet nog uit het kabinet dat ik tegenstander was en blijf van haar toelating- en terugkeerregeling voor Antillianen, maar voor de zekerheid heb ik dat nog maar eens gezegd: onuitvoerbaar en ongerechtvaardigd. Mijn voorgangster in Nijmegen dacht daar overigens anders over.
Ik schreef: je komt nog eens ergens. Vrijdagochtend in alle vroegte bijvoorbeeld in Kleve, waar het dagelijks bestuur van de Euregio Rijn en Waal bijeenkwam. De (rechtstreeks gekozen) burgemeester van Duisburg is nogal matineus en kon alleen maar tussen 8 en 9 uur vergaderen. Niet mijn favoriete tijd van de dag. Ik neem het voorzitterschap van de Euregio van Guusje ter Horst over en word in maart officieel door de Euregioraad benoemd (of gekozen). De kennismaking is in ieder geval prettig. De Euregio slecht de grenzen en stimuleert grensoverschrijdende economische ontwikkeling met hele concrete projecten waar in Brussel geld voor is gereserveerd. Ik ben er van overtuigd dat de Nijmeegse toekomst deels over de grens ligt.
Ik kom nog eens ergens, ook in museum Het Valkhof, waar de 50.000ste bezoekster Burgemeester Thom de Graaf ontvangt de 50.000e bezoeker van de Herculaneum tentoonstelling in het Valkhofmuseumaan de Herculaneum-tentoonstelling door mij wordt overvallen. Mevrouw schrikt zich een hoedje maar is toch blij met de bloemen en vooral met de reis voor twee personen naar Italië om het door lava bedolven Romeinse dorp met eigen ogen te aanschouwen. Haar echtgenoot is ook blij, ik neem aan dat hij mee mag...
Verder deze week onder meer de kennismaking met de adviescommissies van de gemeente: voor homo- en lesbisch beleid, voor gehandicaptenbeleid, voor allochtonen en voor ouderenbeleid. Zeer betrokken en deskundige mensen die ons graag willen helpen met visies, kennis en standpunten. Burgemeester Thom de Graaf maakt kennis met de gemeentelijke adviescommissies
Ook deze week weer aandacht voor veiligheidsvraagstukken. In Malvert is weer een garagebox in brand gegaan, bewoners moesten ’s nachts worden geëvacueerd. Het is op dit moment geen rustige wijk en ik kan met voorstellen dat bewoners bezorgd zijn over de leefbaarheid van hun buurt. Het college gaat er op dinsdag 13 februari op bezoek.
Maar omdat ik deze week toch ergens kom, doe ik de Malvert al even kort aan tijdens een fietstocht door Dukenburg. Burgemeester Thom de Graaf op wijkbezoek in Dukenburg De beheerder van de woningcorporatie, de wijkmanager en de teamchef van politie praten me alvast bij over de problemen. Maar gelukkig kom ik tijdens de fietstocht ook plezieriger zaken tegen, zoals het voltallige team van Interlokaal, dat net deze week een nieuwe vestiging heeft geopend in het winkelcentrum. Er zal worden geëxperimenteerd met buurtbemiddeling. Ik ben onder de indruk van het enthousiasme, de gedrevenheid en de deskundigheid van de mensen. Ik heb veel vertrouwen in de goede afloop. Burgemeester Thom de Graaf tijdens wijkbezoek in Dukenburg in gesprek met een biker